Hacizde Tertip Nedir?

Haciz, belli bir para alacağının ödenmesini sağlamak için –kural olarak kesinleşmiş bir icra takibine konu olan– bu yolda talepte bulunan alacaklı lehine, alacağı karşılayacak miktar ve değerdeki borçluya ait mal veya haklara hukuken el konulmasıdır.

Tertibe ise sıra diyebiliriz. Tertip, TDK'da, uygun bir sıraya, düzene koyma, sıralama olarak yer alır.

Hacizde tertip ise, icra dairesinin, icraya konu somut olayda taraflar (borçlu-alacaklı) arasındaki menfaat dengesini dikkate alarak –özellikle kanunda kendisine takdir hakkı verilen durumlarda– belirli bir sıraya göre haciz yapması gereken durumdur.

Öncelikle haczedilebilecek mal veya haklardan borçluya en az zarar verenden satış kolaylığı da dikkate alınarak hacze başlanmalıdır.

     Taşınır ve taşınmaz malların haczi :

     İİK m85 – (Değişik: 3/7/1940-3890/1 md.)

     Borçlunun kendi yedinde veya üçüncü şahısta olan taşınır mallariyle taşınmazlarından ve alacak ve haklarından alacaklının ana, faiz ve masraflar da dahil olmak üzere bütün alacaklarına yetecek miktarı haczolunur.

     (Değişik fıkra: 9/11/1988-3494/8 md.) Borçlu yahut borçlu ile birlikte malı elinde bulunduran şahıslar, taşınır mal üzerinde üçüncü bir şahsın mülkiyet veya rehin hakkı gibi sınırlı bir ayni hakkının bulunması veya taşınır malın üçüncü şahıs tarafından haczedilmiş olması halinde bu hususu haciz yapan memura beyan etmek ve beyanının haciz tutanağına geçerilmesini talep etmek, haczi yapan memur da borçluyu yahut borçlu ile birlikte malı elinde bulunduran şahısları bu beyana davet etmek zorundadır. Bu tür mallar ile üçüncü şahıs tarafından ihtiyaten haciz veya istihkak iddia edilmiş bulunan malların haczi en sonraya bırakılır.

     Ancak haczolunan taşınmaz artırmaya çıkarılmadan borçlu borcun itfasına yetecek taşınır mal veya vadesi gelmiş sağlam alacak gösterirse taşınmaz üzerinde haciz baki kalmak üzere önce gösterilen taşınır veya alacak da haczolunur.

     Şu kadar ki, bu suretle mahcuz kalan taşınmazın idare ve işletmesine ve hasılat ve menfaatlerine icra dairesi müdahale etmez.

     Hasılatı paraya çevirme masraflarını ve icabında muhafaza ve idare masraflarını tecavüz etmeyeceği muhakkak olan şeyler haczolunmaz.

     Haczi koyan memur borçlu ile alacaklının menfaatlerini mümkün olduğu kadar telif etmekle mükelleftir.

Önce çekişmesiz mallar, sonrasında ise çekişmeli mallar olarak devam edilir.

Çekişmesiz mallar, borçluya ait olduğuna tereddüt edilmeyen mallardır.

Çekişmesiz mallarda sıra ise önce taşınırlar (kolay paraya çevrilebilen örneğin senet), sonra taşınmazlardır. Böyle bir sıralamanın sebeplerinden biri de taşınmaz satıldıktan sonra borçlunun parası da olsa yeniden ikamesinin zor olmasıdır.

Borçlunun rızası ile sıralama yer değiştirebilir. Borçlunun kolay paraya çevrilebilen taşınmazının olması bu duruma örnek olarak verilebilir.

Çekişmeli mallar ise alacaklının borçluya ait olduğunu iddia ettiği, borçlunun kendisine ait olmadığını beyan ettiği; üçüncü kişinin üzerinde hak iddia ettiği mallar denilebilir.

* Bir malın açıkça üçüncü kişiye ait olduğu anlaşılıyor, biliniyor ise haczedilmemelidir.

Hacizde tertibin gözetilmemesi, menfaat dengesini etkilemesi halinde şikayet yolu açıktır.

Not: Bu paylaşım hak/hakların öğrenilmesi amacı taşımakta olup hukuki iş/işlemler için danışmanlık almanız tavsiye edilir.